Βασίλης Α. Πουλαρίκας

Την Δευτέρα 16 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στην κεντρική αίθουσα  εκδηλώσεων του Ελληνικού Κέντρου Καΐρου  μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα και επιμορφωτική εκδήλωση με κεντρικό της άξονα τις κινηματογραφικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Χορηγός της εκδήλωσης ήταν το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών της Ελλάδας, ενώ την διοργάνωση ανέλαβε το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καΐρου. Καλεσμένοι ήταν τρείς διακεκριμένοι στον τομέα τους ομιλητές, οι οποίοι μας παρουσίασαν από τις διαφορετικές οπτικές τους την πολύχρονη κινηματογραφική πολιτιστική σχέση μεταξύ των δύο λαών.

Ο Πρέσβης της Ελλάδας στην Αίγυπτο κύριος Νικόλαος Παπαγεωργίου άνοιξε την εκδήλωση λέγοντας « Η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους. Ίσως ακούγεται λίγο κοινότοπο αυτό, αλλά πραγματικά ισχύει. Στην αποψινή βραδιά, το σινεμά αναλαμβάνει αυτή την διαδικασία με τον μοναδικό τρόπο που αυτό ξέρει και αυτός δεν είναι άλλος από το να μας ταξιδεύει»

Τον κύριο Γιάννη Μελαχροινούδη τον έχουμε συνηθίσει ως πρόσκοπο, αλλά μας εκπλήσσει πάντα ευχάριστα όταν γινόμαστε κοινωνοί και άλλων πλευρών της καλλιτεχνικής του φύσης. Τον απολαύσαμε ως στιχουργό με τα ποιήματά του να ερμηνεύονται από την κα Ευανθία Ρεμπούτσικα το καλοκαίρι και σήμερα είχαμε την ευκαιρία να τον απολαύσουμε ως ερευνητή και μελετητή του Κινηματογράφου και να ακούσουμε από τα χείλη του μια εμβριθή ιστορική μελέτη για την σημαντική κινηματογραφική σχέση των δύο χωρών.  

Ο κύριος Μελαχροινούδης έπιασε το νήμα της κινηματογραφικής ιστορίας από την αρχή παρουσιάζοντας μας τους αρχικά τους πιονέρους αδελφούς Λουμιέρ που στην Ευρώπη το 1895 έδωσαν σάρκα και οστά στην νέα και εντελώς πρωτότυπη αυτή ιδέα θέασης του κόσμου. Μας μίλησε για τα πρώτα βήματα αλλά και για τα ταξίδια που οι πρώτοι κινηματογραφιστές έκαναν με σκοπό να διαδώσουν το νέο αυτό ψυχαγωγικό μέσο. Ένα χρόνο μετά η μηχανές προβολής αλλά και οι κάμερες, μας είπε ο κ. Μελαχροινούδης  φτάνουν σε Αθήνα και Αλεξάνδρεια κάνοντας τον κόσμο να αδημονεί για τις παραστάσεις των πρωτόλειων αυτών ταινιών και τις εταιρείες παραγωγής να οργανώνονται για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση.

Το 1907 μας λέει ο κ. Μελαχροινούδης καταγράφονται  στην Αίγυπτο 11 αίθουσες προβολής όπου προβάλλονταν ντοκιμαντέρ,  μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες και επίκαιρα, όλα  εισαγόμενα. Δημιουργήθηκαν αίθουσες και εργαστήρια επεξεργασίας και άρχισε η παραγωγή αιγυπτιακών ντοκιμαντέρ και «επίκαιρων». Η πρώτη «Αιγυπτιακή» κινηματογράφηση  έγινε τον Ιούνιο του 1907, που αλλού;  στην Αλεξάνδρεια από τους Αζιζ και Ντορέ οι οποίοι ίδρυσαν και το πρώτο στούντιο στην Αίγυπτο την ίδια χρονιά.  Έκτοτε εμφανίσθηκαν αρκετές εταιρείες παραγωγής που στο ρεπερτόριο τους καταγράφονται ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους. 
Ο κ. Μελαχροινούδης μας μίλησε επίσης και για τον ρέκτη Τόγκο Μισράχι, ο οποίος συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους του Αιγυπτιακού κινηματογράφου έχοντας τέσσερεις Ελληνικές ταινίες στο ενεργητικό του που γυρίστηκαν μεταξύ 1937 και 1938 και είναι η διασκευή , ελληνοποίηση,   του σενάριο  της Αιγυπτιακής  κωμικής ταινίας  «Ντοκτόρ Φαραχάτ» (1935) παραγωγή και σκηνοθεσία του Μισράχι, η οποία είχε  γίνεται  ο  «Έλληνας»  Δόκτωρ Επαμεινώνδας  και σημείωσε εξίσου μεγάλη επιτυχία τόσο στο κοινό της ομογένεια της Αιγύπτου. 

Ο κύριος Μελαχροινούδης μας έδειξε επίσης πλούσιο υλικό από τις αφίσες και τις διαφημηστικές καταχωρήσεις και για τις υπόλοιπες ταινίες που γυρίστηκαν  « Η προσφυγοπούλα» με την Σοφία Βέμπο και τον «Καπετάν Σκορπιός» μαζί με την Ρένα Ντόρ. Μας μίλησε επίσης και για τους σπουδαίους ηθοποιούς εκείνης της εποχής όπως  ο   Παρασκευάς Οικονόμου και οι Άννα Καλουτά, Μαρία Καλουτά, ο Αντώνης Τζινιόλης, Διανέλος,η  Δέσποινα Παναγιωτίδου
Σημαντική επίσης ήταν και η αναφορά του κυρίου Μελαχροινούδη στην κινηματογραφική ματιά που οι Αιγύπτιοι σκηνοθέτες και παραγωγοί  περιέγραφαν «τον Έλληνα» και της συνήθειες τους που δεν έλειπαν σχεδόν από καμιά ταινία καθιστώντας την κινηματογραφική αυτή σχέση μια απόλυτη αντανάκλαση της αγάπης και της εκτίμησης μεταξύ των δύο λαών.

Επόμενη ομιλήτρια ήταν η  Δρ Ράσα Ταμούν, Καθηγήτρια σύνθεσης και μουσικών θεωριών της Σχολής Μουσικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Helwan και ερευνήτρια ιστορίας μουσικής, η οποία μας παρουσίασε την έρευνά της η οποία έχει εκδοθεί και αναφέρεται στον «Andrea Rider, που ήταν ο Αιγυπτιώτης Ανδρέας Αναγνώστου, ο μεγαλύτερος συνθέτης του παλιού αιγυπτιακού σινεμά.

Η Δρ Ταμούν εξέφρασε την χαρά της που συμμετέχει σε μια τόσο σημαντική εκδήλωση και ευχαρίστησε τον κ. Μελαχροινούδη για την πρόσκληση, ενώ μας παρουσίασε τα πρώτα βήματα της επαφής αλλά και την έρευνάς της με τον Αιγυπτιώτη Ανδρέα Αναγνώστου που ξεκίνησε ως μουσικός της τζάζ αλλά καθιερώθηκε στην συνέχεια στο ευρύ κοινό ως συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής με το όνομα Andrea Rider.

Ο Rider μας λέει η Δρ. Ταμούν γράφει μουσικές για όλα τα είδη του κινηματογράφου και μεσουρανεί στις περισσότερες και σημαντικότερες παραγωγές. «Το ύφος του καταφέρνει να διεισδύσει βαθιά στην Αιγυπτιακή μουσική και να την αναδείξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η μουσική του όμως περιέχει και ένα εκλεπτυσμένο και φίνο στοιχείο που είναι ξέχωρο από το βασικό Αιγυπτιακό ηχόχρομα , και αυτό έχω καταλήξει από την μουσικολογική μου έρευνα ότι είναι  ακραιφνής επιρροή από το Ελληνικό μουσικό στοιχείο και αποδεικνύει περίτρανα στα μάτια μου αυτήν την ενεργή σχέση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου»

Στην συνέχεια η κυρά Ταμούν μας έδειξε αποσπάσματα από ταινίες όπου κυριαρχούσε η μουσική του Andrea Rider δίνοντας τον καθοριστικό τόνο, τόσο στην πλοκή, όσο και στην ίδια την εκφορά του συναισθήματος.

Τελευταία ομιλήτρια η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας Κινηματογράφου της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δρ. Παναγιώτα Μήνη, η οποία ευχαρίστησε από καρδιάς όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης για την αγαστή συνεργασία όλο αυτό το διάστημα.

Η Δρ. Μήνη, ως ένδειξη εκτίμησης στους προλαλήσαντες, ζήτησε αρχικά από όλους επιείκεια ελπίζοντας να σταθεί όπως είπε στο ύψος των προηγούμενων ομιλητών και να μην μας απογοητεύσει, ενώ στην συνέχεια μοιράστηκε τις σκέψεις της για τον πλούτο των σημείων επαφής που μπορούμε από κοινού, όπως ανέφερε, και σε συνεργασία  να μελετήσουμε πιο εξιδεικευμένα στο επίπεδο των ερευνητικών ομάδων.

Η Δρ Μήνη αναφέρθηκε στο μείζον σημείο της σχέσης των δύο χωρών είναι η μελέτη των χρόνων του κινηματογράφου στην Αίγυπτο, ενώ έθεσε τα ερωτήματα που θα απαντούσε στην συνέχεια αναφορικά με το τι ταινίες έβλεπε η Ελληνική Κοινότητα στο καλοσώρισμα αυτή της νέας τέχνης. Τι ρόλο έπαιζε στην προώθησή τους και τι έγραφαν οι κριτικοί της εποχής;

Αναφέρθηκε επίσης στον τύπο της εποχής και στον αντίκτυπο που είχαν οι ταινίες αυτές ενώ μας παρουσίασε υλικό που έχει συγκεντρωθεί στο Ινστιτούτο Μεσογειακών ερευνών στο Ρέθυμνο για το νέο αυτό ψυχαγωγικό μέσο.
Τέλος η Δρ Μήνη πρότεινε κοινά ερευνητικά projects με φοιτητές από την Ελλάδα για να μελετήσουν τα διαθέσιμα αρχεία στην Αίγυπτο αλλά και στην Ελλάδα γιατί όπως ανέφερε  το πεδίο είναι ανεξάντλητο.

Ο Έλληνας Πρέσβης κλείνοντας την εκδήλωση προσέφερε το βιβλίο της κυρίας Αδαμαντίδου για το Αχιλλοπούλειο Παρθεναγωγείο στην Δρ Ράσα Ταμούν και δέχτηκε με χαρά το βιβλίο της για τον Andrea Rider

Ακολούθησε κέρασμα από το Ελληνικό Κέντρο Καΐρου σε όλους τους παριστάμενους.

Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Έλληνας Πρέσβης στην Αίγυπτο κ. Νικόλαος Παπαγεωργίου, καθώς και τα μέλη της διπλωματικής μας αποστολής,  ο Σύμβουλος της Πρεσβείας της Κυπριακής  Δημοκρατίας κ. Ονούφριος Οικονομίδης και η Διευθύντρια Οικονομικών του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου κα Κωνσταντίνα Γεδεών.