Photo: Αρχείο Χρίστου Γ. Παπαδόπουλου

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΜΑΧΕΣ 

ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 

ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ. 

ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος*

Υπήρχε πάντα ένας ανταγωνισμός ανάμεσα στα φύλλα του Αιγυπτιώτικου τύπου ,άλλοτε διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο στην ελληνική αγορά της Αιγύπτου, άλλοτε λόγω διαφορετικών πολιτικών κατευθύνσεων, άλλοτε λόγω προσωπικών διαφορών εκδοτών/δημοσιογράφων ή ακόμα και λόγω προσπάθειας άσκησης της τέταρτης εξουσίας προς ίδιον συμφέρον.

Οι διαξιφισμοί αυτοί, δεν θα μπορούσαν να λείψουν ούτε όταν λιγοστέψαν οι Έλληνες. Το δημοσίευμα του Ταχυδρόμου την 1.1.1977, δείχνει τον έντονο ανταγωνισμό των δύο ιδιωτικών φύλλων που απέμειναν να ενημερώνουν την παροικία μετά την μεγάλη έξοδο. Το ΦΩΣ του Καϊρου και ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ της Αλεξάνδρειας, δεν απέφυγαν να βγάλουν τις έριδες αυτές σε δημόσια έκθεση, προσπαθώντας να κερδίσουν το αναγνωστικό κοινό που απέμεινε αλλά να παίξουν πιθανότατα το ρόλο της τέταρτης εξουσίας, απ” τη μια ασκώντας κριτική στην πολιτική/κοινοτική  εξουσία και ελέγχοντάς την εξονυχιστικά κι απ” την άλλη μεταφέροντας το λαϊκό παλμό κι αντιπροσωπεύοντας την κοινή γνώμη στους διοικούντες, σε μια εποχή ιδιαίτερα δύσκολη με συγχώνευση κοινοτήτων που έκλειναν η μια μετά την άλλη.

Στις προσπάθειες τους αυτές επικαλούνταν αμφότερες την ιστορική τους διαδρομή, ως διαφημιστικό προσόν αν και στην ουσία το πρόβλημα ήταν περισσότερο αγχώδης εκδοτικός ανταγωνισμός, βλέποντας τις πωλήσεις τους να πέφτουν κατακόρυφα καθώς οι Έλληνες πια είχαν φύγει.

Το θέμα εν προκειμένω ήταν η διαφορά ηλικίας. Αντιθέτως απ’ ότι συμβαίνει, κυρίως μεταξύ γυναικών όπου η κάθε μια προσπαθεί να κρύψει λίγα χρόνια από την ηλικία της διεκδικώντας την αιώνια νεότητα, εδώ ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ κατηγορεί το ΦΩΣ ότι είναι 74 ετών (το 1977) με επισημά γενέθλια το 1903 βάσει μαρτυριών ,όπως λέει, του ιδρυτή της εφημερίδας ΦΩΣ, του Στέφανου Ευσταθιάδη και όχι 80 όπως ισχυρίζεται το ίδιο το ΦΩΣ ζητώντας να διορθωθεί στο βιβλίο του καθηγητή Ευγένιου Μιχαηλίδη (1885-1975) η ηλικία του ΦΩΤΟΣ, προσδιορίζοντας ως αληθές έτος ίδρυσης το 1896. Τη δεύτερη αυτή εκδοχή υποστήριζε ο αγοραστής του ΦΩΤΟΣ Ιωάννης Πολίτης. ( σ.σ. προφανώς η ένσταση αφορούσε στο βιβλίο του Ευγένιου Μιχαηλίδη «Πανόραμα ήτοι εικονογραφημένη ιστορία του δημοσιογραφικού τύπου της Αιγύπτου υπό αιγυπτιωτών Ελλήνων 1862-1972 που εκδόθηκε το 1972) Και αναρωτιέται σαρκαστικά ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ “Ποιος γνωρίζει την ημερομηνία γέννησής ενός παιδιού; Η μητέρα ή η γειτόνισσα”.

Το ΦΩΣ είχε και δεύτερο επιχείρημα ότι αρχικά η εφημερίδα Χρόνος εκδίδονταν με υπότιτλο ΦΩΣ, γεγονός που δεν αναφέρεται στο βιβλίο του Ευγένιου Μιχαηλίδη γι αυτό και ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ζητάει αν υπάρχει ανάλογο στοιχείο επαλήθευσης, “να παρουσιασθεί για την Ιστορία του Ελληνικού Τύπου”.

Και καταλήγει με μια υπεροπτική και ειρωνική τοποθέτηση “Πάντως ποιαν τελικά ηλικία θα διαλέξει το ΦΩΣ δεν μας ενδιαφέρει προσωπικώς. Αυτό είναι ζήτημα σεβασμού της ιστορικής αλήθειας και μόνο.”

Ο διαξιφισμός των δύο εντύπων και η θέση της εφημερίδας ΦΩΣ, γίνονται κατανοητά, από την απαξιωτική και γεμάτη μπηχτές, απάντηση του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ “Όσον αφορά τις συμβουλές που μας δίνει το ΦΩΣ να αφήσουμε τις ηλικίες των εφημερίδων  και να κοιτάζουμε τα ζωτικά προβλήματα, τι θέλει και ανακατεύει η συνάδελφος εφημερίδα τέτοια θέματα, όταν μιλούν τα γραπτά; Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ είναι μια φλόγα προβολής παροικιακών ζητημάτων και όχι λιβανιστήριον καντηλανάπτου”.

Το ΦΩΣ δημοσίευσε θυμωμένη απάντηση κι ενώ δεν την έχουμε στη διάθεση μας, αυτό φαίνεται από το δημοσίευμα του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ που επανέρχεται στις 5.1.1977 , με τίτλο «Το ΦΩΣ θυμώνει αλλά δεν καθορίζει τα ογδόντα του χρόνια». Επανέρχεται στην άποψη του ότι «τα φύλλα του Φωτός που υπάρχουν στο Πνευματικό Μουσείο του Προξενείου Αλεξάνδρειας» δείχνουν ότι είναι ηλικίας 74 και όχι 80 χρόνων.(σ.σ. τη μέρα που γράφτηκε εκείνο το άρθρο)» Ο συντάκτης προκαλεί το θυμωμένο ΦΩΣ αντί να θυμώνει ή να αποδείξει με παλαιότερα φύλλα από τα υπάρχοντα την ηλικία του ή να κάνει την πάπια! Ωστόσο παραδέχεται πως «κανείς δεν αμφισβητεί πως οι Έλληνες του Καϊρου πρέπει να αναγνωρίζουν ότι το ΦΩΣ αποτελεί εθνικόν έργον».

Δεν γνωρίζουμε αν η εφημερίδα ΦΩΣ δημοσίευσε τελικά ,εκείνη την εποχή τα απαραίτητα στοιχεία που επαλήθευαν τους ισχυρισμούς της. Για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας (αν δεν είχε γίνει εν τω μεταξύ) δημοσιεύουμε εμείς  εξώφυλλα της εφημερίδας ΧΡΟΝΟΣ με υπότιτλο ΦΩΣ, αλλά και το αντίθετο, δηλαδή εξώφυλλα της εφημερίδας ΦΩΣ με υπότιτλο ΧΡΟΝΟΣ, από το προσωπικό μας αρχείο, καθώς και διαφήμιση του τυπογραφείου των εκδόσεων ΧΡΟΝΟΣ ΦΩΣ με ημερομηνίες του 1916.

Δυστυχώς για τον αρθρογράφο του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ , η εφημερίδα ΦΩΣ μάλλον είχε δίκιο. Στο φύλο της 5.1.1916 , με ιδιοκτήτη ήδη τον Ιωαν . Πολίτη, αναφέρεται ως έτος έκδοσης το 19ο (ΙΘ’) άρα έτος ίδρυσης 1896 όπως ισχυριζόταν το ΦΩΣ όταν μιλούσε για επέτειο 80 ετών το 1976. Επιπλέον στην έκδοση του ΦΩΤΟΣ το 1955 αναφέρεται ήδη ότι το τρέχον τότε έτος ήταν το 59ον, υποστηρίζοντας δηλαδή ως έτος ίδρυσης το 1896.

Το ΦΩΣ σ αυτήν τη διαμάχη αποδεικνύεται ότι είχε δίκιο γιατί τα γραπτά όντως μένουν και δυστυχώς μερικές φορές μας διαψεύδουν. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό είναι γιατί ενοχλήθηκε ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ αφού και το 1896 που είναι η ίδρυση της εφημερίδας ΦΩΣ, απέχει πολύ από του να του κλέψει την πρωτοκαθεδρία, αφού αυτός ιδρύθηκε το 1880. Υποθέτουμε πως πιθανόν να ενοχλήθηκε υπερασπιζόμενο τον καθηγητή Ευγένιο Μιχαηλίδη που είχε ήδη αποβιώσει το 1977.  Δεν γνωρίζουμε τα φύλλα του Φωτός που περιείχε το αρχείο που κληροδότησε στο Γενικό προξενείο της Αλεξάνδρειας και τον οδήγησαν στο συμπέρασμα που κατέγραψε.

Το ΦΩΣ σ αυτήν τη διαμάχη αποδεικνύεται ότι είχε δίκιο γιατί τα γραπτά όντως μένουν και δυστυχώς μερικές φορές μας διαψεύδουν. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό είναι γιατί ενοχλήθηκε ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ αφού και το 1896 που είναι η ίδρυση της εφημερίδας ΦΩΣ, απέχει πολύ από του να του κλέψει την πρωτοκαθεδρία, αφού αυτός ιδρύθηκε το 1880. Υποθέτουμε πως πιθανόν να ενοχλήθηκε υπερασπιζόμενο τον καθηγητή Ευγένιο Μιχαηλίδη που είχε ήδη αποβιώσει το 1977.  Δεν γνωρίζουμε τα φύλλα του Φωτός που περιείχε το αρχείο που κληροδότησε στο Γενικό προξενείο της Αλεξάνδρειας και τον οδήγησαν στο συμπέρασμα που κατέγραψε.

*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου