Μιχάλης Μπίσκος*

Είναι πραγματικότητα ότι στις μεγαλουπόλεις της Αιγύπτου αλλά και στα λοιπά αστικά κέντρα, υπάρχουν χιλιάδες κτίρια που γηράσκουν χωρίς καμιά φροντίδα και χωρίς καμία πρόβλεψη για το μέλλον τους. Επίσης υπάρχουν χιλιάδες μικρότερα κτίρια που έχουν δεχθεί κακές και βίαιες επεμβάσεις σε μεταγενέστερες εποχές, έχοντας επιταχύνει έτσι την πρόωρη γήρανση τους.

Σε αυτή την γήρανση συμβάλει και το γεγονός της εν γένει κακής ποιότητος των κατασκευών στον χρόνο που χτισθήκαν με παλαιότερους όρους δόμησης και κανονισμούς διαθέτοντας τις τότε  μειωμένες  αντοχές σε υλικά και φυσικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από αυτά κτίρια έχοντας έκτιση τον βίο τους τις πιο πολλές φορές με μηδενική συντήρηση και φροντίδα, αρχίζουν σιγά σιγά να παρακμάζουν και να οδηγούνται ως επικίνδυνα πια, στην φάση της κατάρρευσης.

Το μεγάλο αυτό πρόβλημα της επικινδυνότητας των κτιρίων, που παραμονεύει και απειλεί ανά πάσα στιγμή τα ετοιμόρροπα κτίρια, εύκολα μπορούμε να το λέμε αλλά πολύ δύσκολα το επιλύουμε, γιατί απαιτεί πολυσύνθετες ειδικές μελέτες με ενδεχόμενες ολικές ή μερικές κατεδαφίσεις που τυχόν να κρίνονται  αναγκαίες για να μην χαθεί ένα σημαντικό τμήμα του κάθε κτιρίου.

Η μελέτη για την συντήρηση και την αποκατάσταση των καταπονημένων αυτών κτιρίων, αποσκοπεί στη διάσωσή τους από την ενδεχόμενη κατάρρευση. Διάφορες επεμβάσεις μπορούν να γίνουν με στόχο την επιβράδυνση της φθοράς του δομικού τους φορέα και των θεμελίων τους που συνήθως βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο διάβρωσης, λόγω της έκθεσής τους στις δυσμενείς περιβαλλοντικές και υπεδάφιες υγρές συνθήκες.

Η διαδικασία της αποκατάστασης είναι επέμβαση υψηλής εξειδίκευσης απολύτως αναγκαία για τη διατήρηση των κτιρίων, παρόλο που αφαιρεί ένα μέρος της αυθεντικότητάς τους. Το γεγονός αυτό καθιστά απαραίτητη τη λεπτομερή τεκμηρίωση και μελέτη των κτιρίων πριν και κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης ώστε η επέμβαση να είναι αποτελεσματική, σεβόμενη συγχρόνως την ιστορική και αισθητική τους αξία.

Η τεκμηρίωση βασιζόμενη στην ιστορική έρευνα αποτελεί το πρώτο στάδιο της μελέτης. Έχει στόχο τον λεπτομερή σχεδιασμό (αποτύπωση) των κτιρίων, την καταγραφή των ιστορικών φάσεων και των οικοδομικών τεχνικών, την κατάσταση διατήρησης πριν από την επέμβαση και τη διάγνωση των προβλημάτων. Μετά την τεκμηρίωση ακολουθεί το δεύτερο στάδιο της μελέτης που αφορά τις προτάσεις για την άρση των αιτιών που προκαλούν την καταστροφή των κτιρίων.

Οι κατασκευαστικές εργασίες για την αποκατάσταση των κτιρίων υλοποιούνται βάση της μελέτης αποκατάστασης που έχει προηγηθεί από ειδικό Μηχανικό και την σχετική αδειοδότηση που εκδίδεται από την αρμόδια αρχή (Αρχαιολογία, Πολεοδομία, Δήμος, κλπ.) η οποία θα επόπτευση και την αποκατάσταση που θα ακολουθήσει.

Οι άδειες μικρής κλίμακας κανονικά αφορούν δευτερεύουσας σημασίας εργασίες, όπως την αλλαγή κουφωμάτων, το βάψιμο, την αλλαγή ενός δαπέδου. Η κατεδάφιση τοίχων, όμως, ιδίως στα παλαιότερα κτίρια, δεν μπορεί να γίνεται με αυτό τον τρόπο, σαν οι τοίχοι να είναι δευτερεύον στοιχείο της κατασκευής όταν γίνονται εκτεταμένες επεμβάσεις οπού χρειάζεται η κανονική αδεία.

Κλείνοντας το άρθρο αυτό αναφέρουμε, ότι όταν οι άνθρωποι φεύγουν και η προφορική μαρτυρία για τη ζωή τους χάνεται, τα κτίρια κρατούν τον ρόλο του αφηγητή. Διηγούνται δηλαδή την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ιστορία του τόπου και για τους πιο προσεχτικούς, ίσως συγκρατούν πληροφορίες για αυτούς που γεννήθηκαν, έζησαν και πέθαναν κάτω από την αιωνόβια στέγη τους. 

* Ο Μιχάλης Μπίσκος είναι Πολιτικός Μηχανικός και Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Καΐρου.