Η ιστορία της Διώρυγας του Σουέζ και οι Κασιώτες (1869-1960)

---

Γράφει  ο  Μιχάλης  Κ. Σκουλιός

Στις παρίσθμιες πόλεις της Αιγύπτου, η συγκέντρωση πολλών Ελλήνων από τον ίδιο τόπο καταγωγής, λόγω αποδημητικής τάσης, και η συνεχής και φιλόπονη προσπάθεια τους, να διατηρήσουν ζωντανή τη σκέψη τους, πίσω, στις μικρές τους πατρίδες, τους οδήγησε στην ίδρυση πολλών σωματείων που είχε συνεπακόλουθο τη διαίρεση των παροικιών σε πατριές. (Πολυπληθέστερη και ακμαιότερη πατριά εμφανίζεται των Κασίων και ακολουθούν οι πατριές των Κυπρίων, Σαμίων, Επτανησίων, Κυθηρίων, Καστελλοριζίων και των λοιπών άλλων Δωδεκανησίων).

Έτσι παρατηρείται, μέσα στις διάφορες πατριές, λόγω οικειότητας και φανατισμού, τα όμορα πατριωτικά σωματεία, να εμφανίζουν καλύτερη συνεργασία μεταξύ τους, δημιουργώντας μια ευγενή άμυλα, με προφανή τοπικιστικό χαρακτήρα. Αυτό, πολλές φορές, επιβάρυνε το υπόλοιπο γενικά ελληνικό στοιχείο, ιδίως σε περιπτώσεις που τα θέματα είχαν κοινό και εθνικό χαρακτήρα.

Παρ’ όλα αυτά, η συνεισφορά όλων αυτών των πατριωτικών, φιλανθρωπικών, αθλητικών και άλλων σωματείων, που καταφέραμε να συλλέξουμε και να παραθέσουμε παρακάτω, είναι σημαντική και αξιέπαινη. Καθώς, αποτέλεσε, το δυναμικό πόλο σύσφιγξης του Ελληνισμού. Έτσι, οι παρίσθμιες Ελληνικές Κοινότητες, παρέμειναν μέχρι το τέλος τους, καθαρά Ελληνικές, αφού δεν παρατηρήθηκαν φαινόμενα συναγελασμού και επιμιξίας. Με αποτέλεσμα η δράση τους, να διευκολύνεται καλύτερα και αυτά, καθ’ όλα τα χρόνια της παρουσίας τους στη ζώνη του «καναλιού», να έχουν επιδείξει, ένα αξιόλογο κοινωνικό και πνευματικό έργο, που συχνά το ζήλευαν οι άλλες παρίσθμιες Ευρωπαϊκές κοινότητες.

Προσκοπείο Πορτ Φουάτ, ομάδες προσκόπων του Πορτ Σάιντ (1955)

Πορτ Σάιντ

“Η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κασίων Κυριών”. Συνεστήθη κατά τα πρώτα έτη του αποικισμού, με πρόεδρο τον ιατρό Ν. Εμίρη και μέλη τους Τσακίρη και Ν. Βάγια.

Μουσικό Σωματείο “Ανεξαρτησία”. Ιδρύθηκε το 1891. Το σωματείο είχε δράση μουσικοδιδασκαλική για μια 10/ετία, και στεγάζονταν στα Κοινοτικά Σχολεία Πορτ Σάιντ. Διαλύθηκε λόγω ελλείψεως πόρων.

Μουσικό Σωματείο “ Η Ευτέρπη”. Ιδρύθηκε το 1901, έξι μήνες μετά τη διάλυση της “Ανεξαρτησίας”, με πρωτοβουλία του ιατρού Ε. Εμίρη.

“Αδελφότης Καστελλοριζίων”. Ιδρύθηκε το 1904 με πρωτοβουλία των Φ. Καραΐσκου, Κ. Μανδάλη, Α. Γιεμενή, Ευστ. Χλωρού, Κ. Βατικιώτη και Ν. Σιμπέκα.

Κασιακός Σύλλογος “Άγιος Δημήτριος”. Συνεστήθη το 1906.

“Αδελφότης Σαμίων”. Πρώτος ιδρυτής ο Δέον. Κατά το 1906 ανασυστάθηκε από τον Κ. Μ. Ρούβα.

Διεθνές Συνδικάτο Εργατών “Ο ΦΟΙΝΙΞ”. Περιελάμβανε το 65% των υπαλλήλων της Εταιρίας της διώρυγας. Συστάθηκε το 1908 με πρωτοβουλία των : Γ. Παναγιωτάκη, Β. Κουβάκη, Γ. Γιατρουδάκη, Δ. Φράγκου, Φ. Κουβάκη. Μ. Μαυρομούστακου και Δ. Χιώτη.

“Γυμναστικός Σύλλογος”. Ιδρύθηκε το 1908 και παρέμεινε μέχρι το 1914 που διαλύθηκε λόγω ελλείψεως πόρων. Ο σύλλογος οργάνωσε γυμναστήριο με αποδυτήρια, στίβο κ. λπ. όργανα.

“Η Αναγέννηση”. Ιδρύθηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Ι. Γ. Σουλτανάκη.

“Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, Πορτ Σάιντ”. Ιδρύθηκε το 1912 με πρωτοβουλία των Γρ. Κακομανώλη, Απ. Σκουφόπουλου, Σπ. Ψωρούλλα, Ν. Μαυρολέωντα, και Κ. Ρούσσου, καθώς κι από νεώτερους όπως οι: Π. Κοκκινάκης, Ν. Γαλαντζιώτης, Σόλων Λοϊζίδης. Περί το 1920 συγκέντρωνε 500 προσκόπους σε 3 συστήματα, με 3 ομάδες και ομάδα Ακριτών. Είχε πλούσια προσκοπική, αθλητική, καλλιτεχνική δράση. Το 1952 ο αριθμός των προσκόπων έφθασε στους 200 λόγω ελάττωσης του πληθυσμού.

“Ένωσις των Φιλομούσων”. Ιδρύθηκε το 1913 με πρωτοβουλία του πρώτου προέδρου της, του Ν. Μουσούρη.

“Σωματείο Εμποροϋπαλλήλων”. Ιδρύθηκε το 1914 με πρώτο πρόεδρο τον Ν. Μουσούρη. Ανασυστάθηκε μετά το μεγάλο πόλεμο 1920 με την επωνυμία “Διεθνής Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων”, με πρόεδρο το Λ. Χορν.

“Ελληνική Φιλαρμονική”. Ιδρύθηκε το 1914, με πρωτοβουλία της εφ. “Νέα Ηχώ”.

“Σύνδεσμος των Φιλελευθέρων”. Ιδρύθηκε το 1915 και είχε δράση πατριωτική, πολυποίκιλη.

“Η Ελληνική Λέσχη”. Ιδρύθηκε το Νοέμ. 1917 από Βενιζελικούς και Βασιλικούς. Το 1919 αποσπάσθηκαν οι Βενιζελικοί, και η Λέσχη έγινε Κέντρο Βασιλικών, με δράση φιλοβασιλική.

“Η Φιλόπτωχος των Κυριών”. Ιδρύθηκε το 1917 με πρωτοβουλία της Σμάρως Βαλεντή και της Ευ. Καλογεροπούλου. Διακρίθηκε για τη μεγάλη φιλανθρωπική δράση της, υποστηριζόμενη από όλη την παροικία. Η φιλόπτωχος συντήρησε πολλές οικογένειες απόρων· πολλούς από αυτούς έστειλε στην πατρίδα τους. Όμως στάθηκε κοντά και σε πολλούς ασθενείς και τραυματίες πολέμων.

“Αδελφότης των εν Αιγύπτω Κασίων”. Ιδρύθηκε το 1917 με πρωτοβουλία του ιατρού Κ. Ν. Φραγκούλη και κάλυπτε την κασιακή πατριά σε όλες σχεδόν τις Ελληνικές παροικίες των πόλεων της Αιγύπτου με τμήματα στο: Πορτ Σάιτ, Ισμαηλία, Σουέζ – Πορτ Τεουφίκ, Κάιρο, Αλεξάνδρεια και Χαρτούμ (Σουδάν).

“Αδελφότης των Κυπρίων”. Ιδρύθηκε το 1917 με πρωτοβουλία των Χειμωνίδη, Μηνίδη και Κωνσταντινίδη.

“Το Εντευκτήριον”. Ιδρύθηκε το 1917, με πρωτοβουλία των Ι. Αλεξανδράτου, Σμυρνιάδη, Σκουφόπουλου, Γαρζώνη, Ματσάκη, Ι. Ηλιόπουλου. Σκοπός του, η δημιουργία κέντρου και η συγκέντρωση διανοουμένων για την πνευματική ανάπλαση της παροικίας. Κατά το διάστημα της παρουσίας του είχε λαμπρά αποτελέσματα με τη δημιουργία φιλολογικών και επιστημονικών διαλέξεων. Προσέτι, το Εντευκτήριο, λειτούργησε για λίγο και ως Νυχτερινή Σχολή κατά τον Πόλεμο.

“Ελληνικόν Κέντρον”. Ιδρύθηκε το 1918 με σκοπό τη συγκέντρωση όλων των φιλελευθέρων της παροικίας. Είχε πλούσια εθνική και κοινωνική δράση.

“Λαϊκή Ένωσις των Φιλελευθέρων” Ιδρύθηκε το 1918 με την επάνοδο του βασιλιά Κωνσταντίνου στο θρόνο.

“Η Επιτροπή των αλυτρώτων”. Συνεστήθη κατά το 1918 με πρωτοβουλία του Προξένου Βλάϊκου, με πατριωτική και φιλανθρωπική δράση για τον επαναπατρισμό πολυάριθμων Μικρασιατών αιχμαλώτων που κρατούνταν από τον Τουρκικό στρατό, στα Αγγλικά στρατόπεδα της Αιγύπτου.

“Αδελφότης των Θηραίων”. Ιδρύθηκε το 1921.

Σύλλογος “Απόλλων”- Ιδρύθηκε το 1918 με σκοπό την πνευματική ανάπτυξη των μελών του, και προπάντων της νεολαίας. Το 1919 ιδρύθηκε αθλητικό τμήμα με ποδοσφαιρική ομάδα υπό την επωνυμία: “Εσπέρια”.

Ελληνική Τεκτονική Στοά “Ο Πυθαγόρας”. Ιδρύθηκε το 1919 υπό την αιγίδα της Μεγάλης Στοάς της Ανατολικής Αιγύπτου. Ιδρυτές της: οι Ν. Ιορδανίδης, Χρ. Λαμπής, Δ. Πουλάκης, Μιχ. Διάκαρης, Στ. Μπαούμης.

“Δωδεκανησιακή Νεολαία Αιγύπτου”, Τμήμα Πορτ Σάιντ” 1928.

“Σύλλογος Ελλήνων Εφέδρων Πορτ Σάιντ”.

“Ελληνικός Σύλλογος Αποστράτων Πορτ Σάιντ”.

“Ένωση Αποφοίτων”.

“Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος Πορτ Σάιντ”.

Ισμαηλία 

“Η φιλόπτωχος Κασίων Κυριών”. Ιδρύθηκε 1917 και είχε πλούσια κοινωνική και φιλανθρωπική δράση.

“Αδελφότης Κασίων -Τμήμα Ισμαηλίας”, της κεντρικής στο Πορτ Σάιντ “Αδελφότητος εν Αιγύπτω Κασίων”.

“Αδελφότης Πατμίων”.

“Ελληνική Λέσχη”. Ιδρύθηκε το 1918, και διακρίθηκε για την πατριωτική, κοινωνική και φιλανθρωπική της δράση. Διοργάνωση Εθνικών επετείων, χοροεσπερίδες, δωρεές σε απόρους, εράνους για τη φανέλα του στρατιώτη, και στήριξη των ορφανών του πολέμου.

“Λαϊκή Λέσχη”. Ιδρύθηκε κατά το 1920, και είχε κυρίως ψυχαγωγική και λιγότερο φιλανθρωπική δράση.

“Λαϊκή Ένωσις Φιλελευθέρων”. Ιδρύθηκε περί το 1919 με σκοπό να συγκεντρώσει όλους τους φιλελεύθερους πάροικους της Ισμαηλίας.

“Σώμα Ελλήνων Προσκόπων Ισμαηλίας” (1914-1916), και “Σώμα Ελλήνων Οδηγών Προσκόπων” (1921). Λειτούργησε από 1929-1932, και από 1935-1967 με πλούσια προσκοπική, αθλητική και καλλιτεχνική δράση.

“Δωδεκανησιακή Νεολαία Αιγύπτου”, τμήμα Ισμαηλίας. Ιδρύθηκε το 1928.

“Ένωση Αποφοίτων Ισμαηλίας”.

“Ελληνικός Αθλητικός Όμιλος Ισμαηλίας”. (1920.) Με πολύ καλή ποδοσφαιρική ομάδα..

“Αθλητική Ένωση Ισμαηλίας”.(;) Με ομάδα πετόσφαιρας την “Ένωση Ισμαηλίας”

“Στοά Ζηνών”.

“Στοά Ερμής”.

Σουέζ- Πορτ Τεουφίκ

“Πατριωτικός Σύνδεσμος Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1902, με πατριωτική δράση.

“Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Κασίων “Η Πρόοδος”. Ιδρύθηκε στο Σουέζ το 1903 και επεκτάθηκε στο Πορτ Σάιντ, Κάιρο και Αλεξάνδρεια.

“Ελληνική Αδελφότης Συμαίων Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1916, συνεστήθη στο 1925 και τροποποιήθηκε το 1927.

“Σύνδεσμος των Φιλελευθέρων”. Ιδρύθηκε το 1916.

“Δωδεκανησιακό Αδελφάτο Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1917.

“Ελληνική Αδελφότης Κασίων Αιγύπτου”. Ιδρύθηκε το 1917 και αποτελεί τμήμα της Αδελφότητας των Κασίων Αιγύπτου.

“Φιλόπτωχος Κυρίων Σουέζ”. Ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1917.

“Ερασιτεχνικοί θεατρικοί όμιλοι Σουέζ”. Συστήθηκε το 1917 και είχε μέχρι το τέλος της παροικίας, πλούσια καλλιτεχνική δράση.

“Ελληνικός Φιλοδραματικός Σύλλογος “Ο Ευριπίδης”. Ιδρύθηκε το 1919.

“Ελληνικός Σύνδεσμος Αιγαιοπελαγιτών”. Ιδρύθηκε το 1920.

“Πανελλήνια Ένωση”. Ιδρύθηκε το 1944.

“Ελληνικές Τεκτονικές Στοές Σουέζ ¨Ο Πυθαγόρας¨”. Ιδρύθηκε το 1920.

“Ελληνική Ένωση Σουέζ – Λέσχη”. Συγκροτήθηκε το 1921, με πλούσια αθλητική, κοινωνική και ψυχαγωγική δράση.

“Ελληνική Φιλαρμονική Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1921.

“Ελληνική Αδελφότης Καστελλοριζίων Σουέζ”. Ιδρύθηκε στις 16–1- 1922

“Ελληνική Αδελφότης Κυπρίων Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1923

“Ελληνική Αδελφότης Λημνίων Σουέζ”. Παράρτημα της Αδελφότης. Λημνίων Αιγύπτου με έδρα την Αλεξάνδρεια.

“Χιακή Αδελφότης Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1924.

“Ελληνική Αδελφότης Χαλκιτών Σουέζ”. Συνεστήθη το 1925.

“Δωδεκανησιακή Νεολαία Αιγύπτου Σουέζ Πορτ Τεουφίκ”. Ιδρύθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1928, και αποτελούσε τμήμα της “Δωδ/κής Νεολαίας Αιγύπτου” με έδρα την Αλεξάνδρεια και τμήματα στο Κάιρο, Πορτ Σάιντ και Ισμαηλία.

“Δωδεκανησιακή Ένωση Σουέζ – Πορτ Τεουφίκ”. Μάλλον ιδρύθηκε γύρω στο 1928.

“Σύνδεσμος Ελλήνων Παλαιών πολεμιστών”. Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1930.

“Φιλοδωδεκανησιακός Σύλλογος Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1935.

“Φιλόπτωχος Ελληνίδων Κυρίων Σουέζ – Πορτ Τεουφίκ”. Ιδρύθηκε το 1936, από την ένωση των Δ. Σ. με την επωνυμία “Ευποιΐα” (1932) και “Φιλόπτωχου Ελληνίδων Κυριών”.

“Ελληνική Μαντολινάτα “Ορφεύς”. Δημιουργήθηκε το 1936.

“Ελληνική Ένωση αποφοίτων Γυμνασίου Σουέζ”. Ιδρύθηκε το 1943.

“Νέα Τεκτονική Στοά “Όσιρις”. Ιδρύθηκε μάλλον το 1950.

“Ελληνική Αθλητική Ένωση Σουέζ – Πορτ Τεουφίκ”. Η ποδοσφαιρική ομάδα “Ολυμπιακός”, το 1948 συγχωνεύτηκε με την “Ελληνική Αθλητική Ένωση Σουέζ.

“Ελληνικός Αθλητικός Όμιλος”. Με ποδοσφαιρικές ομάδες τους “GREEKSSUEZ” 1920, τον “Ακρίτα” 1924, τον “Άρη” 1927.

“Ένωσης Νέων Πορτ Τεουφίκ” 1929, με ομάδες στο ποδόσφαιρο, και την υδατοσφαίριση την “UNIONSPORTIVE”.